انتشار چهارمین مجموعه «فلسفه عکاسی»
در ادامهی سه شماره پیشین فلسفه عکاسی ، چهارمین مجموعهی «فلسفه عکاسی» در شماره ۱۳۸ نشریه اطلاعات حکمت و معرفت منتشر شد.
به گزارش سرویس عکس هفت گاه ، نخستین دفتر فلسفه عکاسی در شماره ۹۶ نشریهی اطلاعات حکمت و معرفت در فروردین ماه ۱۳۹۳ منتشر شد و دفترهای بعدی، دو شمارهی پیاپی ۱۲۰ و ۱۲۱ در اسفند ۱۳۹۴ و فروردین ۱۳۹۵ ، بهترتیب دفترهای دوم و سوم این موضوع را به خود اختصاص دادند .منیره پنجتنی در سخن دبیرِ آخرین شماره از مجموعه فلسفۀ عکاسی ، پس از مروری بر مقالات سه شمارهی پیشین فلسفه عکاسی به مطالب چهارمین و آخرین دفتر فلسفه عکاسی در نشریهی اطلاعات حکمت و معرفت پرداخته است و پرسشهایی فلسفی برآمده از عکاسی که تا حدودی در این چهار شماره از نشریۀ حکمت و معرفت به آن پرداخته شده است را مورد توجه قرار داده است:
«فلسفه چگونه و با چه روشی عکاسی را به موضوعی برای اندیشیدن تبدیل میکند؟ عکاسی بهمثابۀ هنر چه رابطهای با دیگر هنرها بهویژه نقاشی دارد؟ مسئلۀ بازنمایی در نقاشی و عکاسی چه تفاوتهایی دارد؟ رابطۀ عکس و امر واقع چیست؟ علوم مختلفی مانند جامعهشناسی، مردمشناسی، علوم سیاسی چه استفادهای از تصویر میکنند و عکاسی چگونه توانسته مرزهای این علوم را گسترش دهد؟ رابطه تصویر و عکاسی از چه منظری با ادبیات، سینما و تجارت و تبلیغات قابل بررسی است؟ مبانی زیباشناختی تصویر چیست؟ چه عناصری یک تصویر یا عکس را به سطحی ارتقا میدهد که میتوان آن را هنری تلقی کرد؟»
دفتر ماه شمارهی ۱۳۸ در ادامه با شش نوشتار از منظرهای متفاوتی پرسشهای فلسفی در باب عکاسی را پیگرفته است. نخستین مطلب گفتوگوی منیره پنجتنی با مجید اخگر با عنوان «عکاسی زیر لنز فلسفه» است. این گفتوگو از پنج بخش تشکیل شده است که عبارتاند از: رابطهی فلسفه و عکاسی، بحث نظریه، موضوع تألیف و عکاسی دیجیتال، عکاسی و اندیشههای سیاسی و وضعیت عکاسی در ایران.
دومین نوشتار مقالهای است با عنوان «سوفیست و عکس به قلم اولیور ریچن» که صیاد نبوی به فارسی ترجمه کرده است. در این مقاله، نویسنده ابتدا تعریفی از تصویر در رساله سوفیست افلاطون ارائه میکند و سپس این تعریف از تصویر را با توصیف عکسی که از متن یک رمان گرفته کنار هم قرار میدهد و مقایسه میکند.
سومین نوشتار بهقلم پیتر آزبُرن، «دادوستد نامحدود: هستیشناسی اجتماعی تصویر عکاسی» نام دارد که زانیار بلوری به فارسی ترجمه کرده است. آزبُرن با رویکردی تاریخی به مسئلۀ هستیشناسی تصویرِ عکاسی، پس از دیجیتالیشدن میپردازد. مؤلف در این مقاله عمدتا به سه موضوع مهم میپردازد: نخست اینکه عکاسی با تمرکز بر شکل تصویری که تولید میکند، بهتر درک میشود تا بهعنوان یک هنر یا رسانۀ خاص؛ دوم اینکه تصویر عکاسی، عمدهترین شکلِ اجتماعیِ تصویرِ دیجیتال است و سوم اینکه از منظر نمایهای (کیفیت ارجاعی)، هیچ تمایز بنیادیِ هستیشناختی بین تصاویر دیجیتال عکاسی با تصاویر عکاسی تولید شده به شیوه شیمیایی وجود ندارد.
مقاله چهارم این مجموعه با عنوان «وجه پیشاتأملی و نااندیشیدهی عکاسی» را رضا نیازی نگاشته است. مؤلف در این مقاله کوشیده تا شکلی از کنش و تجربه عکاسی را بازشناسی کند که به تعبیر او در پیوندِ هنر و عکاسیِ امروز حذف شده و چرخش مفهومیِ زیباییشناسیِ معاصر، مانع ظهور و بروز آن شده است. تلاش نیازی در این مقاله، روشن کردن شکلی از عکاسی است که آن را برآمده از وجه پدیدارشناختی تصویر عکاسی، بهویژه وجه نااندیشیدهی عکاسی میداند.
استدلال عکاسانهی فلسفه عنوان پنجمین مقالۀ این دفتر به قلم الکساندر سِکاتسْکی و ترجمۀ آرش دهقانی است. مسئلۀ سکاتسکی این است که عکاسی بیش از هر چیز تجربهای متفاوت از زمان را ثبت میکند و عکس قادر است محدودیتهای ادراک انسانی را از زمان آشکار کند. مؤلف در این مقالۀ کوتاه میکوشد سیر تحول ایده زمان عکاسانه را در اندیشههای افلاطون، آگوستین و برگسون بررسی کند.
در نهایت بخش دفتر ماه این شماره از ماهنامۀ اطلاعات حکمت و معرفت با ششمین نوشتار در نقد یکی از مطالب شمارههای قبل جمعبندی میشود. ششمین نوشتار و پایانبخش این دفتر مقالهای با عنوان «عکاس و مؤلف: نقدی بر نگره عکاسمؤلف» بهقلم مهدی حبیبزاده است. این مقاله نقد و بررسی مطالبی است که رهام شیراز در گفتوگو با منیره پنجتنی در شمارۀ دوم و سوم فلسفه عکاسی طرح کرده است.
شماره ۱۳۸ نشریه اطلاعات حکمت و معرفت (مهرماه ۱۳۹۶) با بهای ۵۰۰۰ تومان در اختیار علاقمندان قرار گرفته و در دکههای مطبوعاتی قابل تهیه است.