وداع با شهریار ایران / پیکر پروفسور شهریار عدل تشییع شد
پیکر دکتر “شهریار عدل” که ۳۱ خرداد ماه در فرانسه درگذشت ، صبح امروز با حضور معاون رئیس‌جمهور تشییع شد که با وجود تلاش‌های چند روز اخیر برای دفن این چهره ماندگار در یک محل باستانی، پیکر وی احتمالا به هرات منتقل و کنار جدش دفن خواهد شد.
به گزارش هفت گاه ، «مسعود سلطانی‌فر»، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در مراسم تشییع پیکر پروفسور «شهریار عدل» با تسلیت درگذشت او، وی را نویسنده‌ای متبحر و پژوهشگری خستگی‌ناپذیر، باستان‌شناسی دلسوز و ایران‌شناسی عاشق دانست و این کلمات را کامل‌ترین و بهترین عباراتی دانست که می‌توان در مورد «شهریار عدل» بکار برد.
وی از جمله ویژگی‌های بارز شهریار عدل را خستگی‌ناپذیر بودن او دانست و با اشاره به بخشی از نوشته‌ها و مقالات او تاکید کرد: همه‌ی این نمونه‌ها موید آن نظر است که او حتی دو ثانیه از عمر خود را به بطالت نگذراند.
به اعتقاد سلطانی‌فر، «شهریار عدل» بخش عمده‌ای از جوانی‌اش را صرف چیزهایی کرد که امروز جهان ایرانی می‌نامیم و در ادامه از اقدامات مثال‌زدنی «عدل» مانند ثبت جهانی تخت جمشید، چغازنبیل و میدان نقش جهان سخن گفت.
او افزود: تسلط «عدل» در عرصه‌های هنری بویژه عکاسی و سینما از او چهره‌ای فراتر از یک تاریخدان به نمایش درآورد. به خصوص دیدگاه “جهان ایرانی” او نشان از عشق والای وی به کشورش داشت.
وی همچنین از جمع‌آوری تمامی آثار «شهریار عدل» در قالب مجموعه‌ای کامل از اقدامات، مقالات، یادداشت‌ها، کتاب‌ها و دست‌نوشته‌هایش خبر داد.
در ادامه این مراسم «سید محمد بهشتی»، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در مراسم تشییع شهریار عدل اظهار کرد: خاطرم هست زمانی که مسوولیت سازمان میراث فرهنگی به من واگذار شد، به دلیل یک کار اداری باید در فاصله‌ای کوتاه به فرانسه می‌رفتم. در آن سفر شهریار همنشین‌ام بود. او من را با پای پیاده به مکان‌های مختلف تاریخی فرانسه برد. بعدها متوجه شدم برایم یک دوره فشرده گذاشته بود تا به من بگوید میراث فرهنگی چیست؟ او برای میراث فرهنگی و برای من نگران بود، پس می‌خواست آموزش فشرده‌ای از میراث فرهنگی کشورهای اروپایی را در چهار روز به من بیاموزد. در واقع او چاره‌ای نداشت چون مسئله میراث فرهنگی جهان ایرانی برایش یک مسئله شخصی بود. او حتی به این کار نداشت که چه کسی مسوول است، بلکه معتقد بود باید بار زمین گذاشته شده را به منزل رساند.
مشاور رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شغل شهریار عدل را باستان‌شناسی و پژوهشگری ندانست و گفت: این مسائل برای او زندگی شخصی‌اش بود. او در طول حیات علمی‌اش توانسته بود فرهنگ ایرانی را به همه بشناساند. او یک عاشق در این زمینه بود.
بهشتی تأکید کرد: تاکنون صحبت‌های زیادی از اقداماتی که شهریار عدل انجام داده کرده‌ایم، اما به این فکر نکرده‌ایم که او چه میراثی برای ما گذاشت؟ او به جز بحث‌های علمی، درسی برای ما گذاشت که قرن‌ها باید آن را یاد بگیریم. شهریار برنامه‌های طولانی داشت، یادداشت‌ها و آنچه که از خود به جای گذاشت همه پروژه‌های ناتمامی هستند که باید آن‌ها را به پایان برسانیم. همه کسانی که امروز فکر می‌کنند بدهکار شهریار عدل هستند و دِینی از او به گردن دارند، باید برای به پایان رساندن پروژه‌های عدل کمک کنند.
او تأکید کرد: از همه کسانی که بدهکار شهریار عدل هستند می‌خواهم به فکر این باشند و برای تداوم حیات علمی شهریار و آنچه که به آن عشق می‌ورزید تلاش کنند.
او سپس خطاب به شهریار عدل گفت: چقدر نامت به تو می‌آمد، خدا کند همه ما این گونه باشیم.
در ادامه مراسم تشییع «شهریار عدل»، نصیری قیداری – معاون وزیر علوم – پیام تسلیت وزیر علوم و بیانیه رئیس یونسکو را قرائت کرد. همچنین در ادامه پیام فیروز باقرزاده، یکی از باستان‌شناسان پیشکسوت توسط مهرداد ملک‌زاده قرائت شد.
همچنین محسن موحدی، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان پیام استاندار کرمان را به پاس تلاش‌هایی که وی برای «بم» انجام داده بود، خواند.
شهریار عدل متولد ۱۴ بهمن ۱۳۲۲ شمسی در تهران بود. او تحصیلات ابتدایی و سه سال نخست دبیرستان خود را در تهران گذراند و از سال ۱۳۳۸ شمسی برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت.
وی تحصیلات دانشگاهی خود را در مدرسه عالی علوم تاریخی در سوربن ادامه داد و همزمان تاریخ عمومی هنر، باستان‌شناسی مشرق‌زمین و تاریخ هنرهای دوره اسلامی را در مدرسه موزه لوور ادامه داد.
او به مدرسه معماری پاریس- بوزوار نیز رفت. پس از آن دکترای خود را در رشته تاریخ ایران و آسیای میانه گرفت. موضوع رساله وی «فتوحات همایون» بود که تاریخ جنگ‌های شاه عباس در سال ۱۷۰۷ هجری در خراسان و فتح هرات است.
پروفسور شهریار عدل، عضو موسسه ملی تحقیقات علمی فرانسه بود. او بخش عمده‌ای از جوانانی‌اش را صرف میراث فرهنگی کرد و رویکردش نگاه به ایران بود. از مهم‌ترین اقدامات وی می‌توان راه‌انداختن ثبت جهانی در ایران را مثال زد. وی مدیر تحقیقات در موسسه ملی پژوهش علمی فرانسه بود.
شهریار عدل در سال ۱۹۶۶ در یونسکو طرحی را تصویب کرد مبنی بر اینکه مطالعات و پژوهش در آسیای میانه مدنظر قرار گیرد. ده سال بعد در سال ۱۹۷۶ مجمع عمومی یونسکو طرحی را به نام «طرح تدوین تاریخ تمدن‌های آسیای میانه» تصویب کرد. در آن زمان شش کشور افغانستان، هند، ایران، پاکستان، مغولستان و اتحاد جماهیر شوروی عضو تمام عیار این طرح بودند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دکتر ورجاوند، دکتر عدل را به عنوان نماینده ایران و نه متخصص بین‌المللی دعوت شده از سوی یونسکو، بار دیگر به این مجمع فرستاد. بنابراین او نه تنها برای دومین بار نماینده ایران شد بلکه از طرف همه کشورهای آسیای میانه، اروپا و آمریکا به ریاست کمیته بین‌المللی تدوین این تاریخ نیز انتخاب شد.
شهریار عدل در طول سال‌های گذشته ریاست این کمیته بین‌المللی را بر عهده داشت. او همچنین یکی از ارزیابان کمیته ملی یونسکو بود.
شهریار عدل به هزینه خود برای ثبت جهانی تخت جمشید، چغا زنبیل و میدان نقش جهان اصفهان وارد عمل شد و موفق هم بود. او اوایل انقلاب به هزینه شخصی خود به دنبال میراث به تاراج رفته ایران رفت و برخی را با ارائه سند و مدارک کافی و به یاری سازمان میراث فرهنگی به ایران برگرداند.
دکتر عدل در سال ۱۳۶۱ توانست سه قطعه فیلم کوتاه از مظفرالدین شاه در آرشیو عکس‌های کاخ گلستان پیدا کند.
در ۱۳ مهر ۱۳۸۸ (۵ اکتبر ۲۰۰۹ میلادی) در مقر سازمان یونسکو در پاریس و همزمان با آغاز تشکیل مجمع عمومی سالانه کشورهای عضو یونسکو دبیرکل یونسکو مدال فرهنگ جهانی این سازمان با نام «پنج قاره» را به پروفسور شهریار عدل اهدا کرد. از دکتر عدل تا به حال مقالاتی در مورد تاریخ و جغرافیای تاریخی و آثار کومس (سمنان کنونی)، نقاشان و صورتگران دوره صفوی، آثار تاریخی خراسان و شهر زوزن، تاریخ عکاسی و سینما در ایران منتشر شده است.
وبسایت فرهنگی ، هنری هفت گاه نیز درگذشت پروفسور شهریار عدل ، ایران شناس و باستان شناس برجسته را تسلیت می گوید .
