مدیری فیلم اوّلی است ، سردرگم می سازد و شلوغ / یادداشتی بر فیلم “ساعت ۵ عصر “

یادداشتی بر فیلم “ساعت ۵ عصر” به کارگردانی مهران مدیری

آثار مهران مدیری  همیشه براى من  جذابیت ویژه اى داشته است ؛  آثارى همواره  قصه گو ، آن هم قصه هایی جذاب ؛ با سکانسهای کمیک و پلان های مفرح  . آثارى که حتی  در برخى موارد می توانست موقعیتی گروتسک نیز خلق کند .

اما فیلم سینمایی ” ساعت ۵ عصر ” مهران مدیری هیچ یک از ویژگى هاى فوق را نداشت و به جاى آنها  فقط شلوغی و سر درگمی  برای مخاطب به همراه داشت ؛ علت آن هم در چند کلمه خلاصه مى شود :  نداشتن قصه ، سوژه اى که پرداخت نشده است و فیلمنامه ای که منقطع است و اسراف شده ؛ یعنى فرصت سوزى صورت گرفته است . البته و متاسفانه این موارد تنها مشکل  اولین اثر سینمایی مهران مدیری نیست و معضل اکثر آثار سینمای ایران است : ضعف در فیلمنامه و قصه گویی …

در فیلمنامه ” ساعت ۵ عصر ” تنها یک پرسوناژ اصلی وجود دارد ، پرسوناژى که نه تنها هیچ شخصیت پردازی درستی برایش صورت نگرفته است ، بلکه با ارجاعى غلط به نقش همیشگی سیامک انصاری در تمامی سریال های  تلویزیونی مهران مدیری ( که بهترین انها پرسوناژ کیانوش در “شبهای برره” بود ) آن هم تقریبا بدون هیچ تغییری در آن پرسوناژ ، برای مخاطبین آثار تلویزیونی مدیری هم دلزدگی  ایجاد  مى کند ، چه برسد به مخاطبین اثری سینمایی  .

طبق معمولِ فیلمنامه های مرسوم دنیا در این ژانر، که در اکثر سریال های مهران مدیری با همکاری فیلمنامه نویس های چون برادران قاسم خانی و خشایار الوند نیزدیده می شود  ؛ یک شخصیت معمولی با کمی هوش و البته ترسو در میان جمعیتی کم عقل و پر دردسر قرار می گیرد ، موقعیتى که باعث می شود همه بلاهای دنیا بر سر این شخصیت نازل گردد و در این میان او تلاش می کند همه اطرافیانش را نیز سر عقل بیاورد ؛ و تکرار همیشگی این تم در آثار مهران مدیری در سریال های تلویزیون ایران ، تأثیرگذارى و جذابیتى برای مخاطبین سینما ندارد و باعث ژانر زدگی مخاطب نیز می شود.

مدیری باید بداند ( به عنوان فیلم ساز آن هم از نوع “فیلم اولی” ) که  پرده سینما با کسی شوخی ندارد و نمی تواند با کمک المان های تلویزیونی برای مخاطب سینما فیلم بسازد و موقعیت های کمیک و درام خلق کند . پرده سینما  ، سینماگر می خواهد، یعنى کسى که دکوپاژ بداند ، نه اینکه صرفا یک کارگردان هنری شاغل در تلویزیون باشد.

 متاسفانه باید گفت که این فیلم جز شلوغی و هرج و مرج و سردرگمی ، مشخصه دیگرى براى مخاطب ندارد ، فیلمساز حتی نمی تواند تحت عنوان فانتزی بودن اثر ، شلوغی های پی در پی و بى معنا و بى ربط به یکدیگر اثرش را توجیه کند ؛ چنان چه سکانس هایی در این فیلم وجود دارد که بى هیچ دلیل خاصی  و کاملا جدا از قصه و سوژه و فیلمنامه ، جمعیتی از سیاهی لشگر وجود دارد که کاملا بی ربط به اثر هستند و تا فانتزى بودن بسیار فاصله دارند ، چرا که یک اثر فانتزى نیز منطق خاص خود را دارد و باید به همان منطق ساختگىِ دنیاى فانتزى پایبند بماند ، اتفاقى که در ” ساعت ۵ عصر ” نمى افتد یعنى هیچ منطقى وجود ندارد ، حتى منطق ساختگى صاحب اثر .

به غیر از صحنه هاى شلوغ و بى منطق مترو و قبرستان و… سکانس مربوط به روبرو شدن کاراکتر اصلى با مرد معتاد ( امیر جعفرى ) اساسا سکانسى بی ربط به کل فیلم ، بى منطق و شعار زده  و ادابازى است و که بیشتر شبیه فیلم هاى سفارشى در مورد اعتیاد است تا فیلمى از مهران  مدیرى با موقعیت هاى مثلا فانتزى و طنازانه .

کارگردانی مهران مدیری در سریال ها ، همیشه جذاب و پر از ایده بوده است ولى در ” ساعت ۵ عصر ” در کارگردانى هیچ فاکتورى از دکوپاژ های مؤثر سینمائی دیده نمی شود  ؛ به عنوان نمونه کات های پی در پی و پر از نماهای بی اثر و غیر ضروری ، که شاید در سریال سازی تلویزیونی قابل توجیح باشد ولی در سینما  و در مدیومى که فریم به فریم باید دقیق و حساب شده باشد ، بى معنا و لوس و کسل کننده است ، فیلمى که نه مخاطب عام را راضى و سرگرم مى کند و نه مخاطب خاص سینما را .

جوانشیر توسلى – هفت گاه