یاد داشت اختصاصی عباس روزبهانی کارگردان مستند “سفر یک مسافر” برای
وبسایت فرهنگی هنری هفت گاه
پیش از دهه ۱۹۵۰ اغلب مستند سازان فیلمها را بدون صدا فیلمبرداری می کردند و بعد در مرحله تدوین، گفتار الحاقی و موسیقی هم گاه به آن اضافه می کردند. ولی پس از جنگ دوم جهانی ضبط مغناطیسی امکان ضبط صدا در محل را فراهم آورد. این تحولات تکنولوژیکی راه جدیدی پیش پای فیلمسازان مستند گشود: سینما وریته ( سینما حقیقت ). بعضی فیلمسازان عقیده داشتند که سینما وریته عینی تر از مستندهای سنتی است. در حالیکه در روشهای قدیمیتر، استفاده از تدوین، موسیقی، و گفتار برای تزریق موضع گیری های مشخص، مرسوم بود. در فیلم سینما وریته که گفتار الحاقی به حداقل می رسید و فیلمساز در لحظه ی وقوع ماجرا در محل حضور داشت – به ادعای مدافعان آن – دوربین بی طرفانه به ثبت حقایق می پرداخت و نتیجه گیری را به عهده ی بیننده می گذاشت. سینما وریته، به تعبیری، ثبت دنیای واقع است ولی در عین حال مثل هر فیلمی، این فیلمساز است که باید مواد اولیه خود را انتخاب و سازماندهی کند. فیلمساز نه تنها موضوع را بلکه رویدادهایی را هم که باید فیلمبرداری شوند، انتخاب می کند. فیلمساز سینما وریته در عین حال باید سر بزنگاه تصمیم بگیرد که فیلمبرداری از کجای صحنه شروع شود، چه چیزی درون قاب باشد، و چه صدایی ضبط شود. انتخاب به مرحله ی تدوین هم کشیده می شود. این انتخاب ها مانع از این می شوند که فیلم ثبت تمام وکمال واقعیت باشد. اگرچه فیلمساز سینما وریته بر آنچه مقابل دوربین اتفاق می افتد کنترل چندانی ندارد، ولی با انتخاب اینکه کدام بخش به دنبال بخش دیگر قرار گیرد، کنترل خود را بر ساختار فیلم حفظ می کند. فیلمساز سینما وریته از طریق انتخاب و سازماندهی، فرم و سبک فیلم را به خدمت می گیرد. ذات سینما حقیقت با انسان حقیقت جو عجین شده است، برای چنین انسانی مسیر مهمتر از نتیجه است. در صورتی که او این فیلم را می سازد که به همه چیز شک کنی و نه آنکه به قطعیت برسد. جستجوی انسان در پی حقیقت، جستجویی به بلندای تاریخ آدمی است. رسیدن به کیمیای حقیقت، جز به جستجوی مستمر میان شن ریزه های واقعیت ممکن نیست. واقعیت و حقیقت اگرچه به ظاهر مجاورند اما باید از واقعیت گذشت و لایه های جهان واقع را کنار زد تا به به حقیقت رسید. سینمای ایران برای بالندگی هرچه بیشتر نیازمند ساخت و ارئه ی فیلمهایی است برای دست یافتن به آرمان حقیقت. جشنواره ی سینما حقیقت راهی است برای فیلمسازان مستندی که با نگاه پرسشگر خود جهان و لابه لای جهان روزمره را می کاود تا به حقیقت که ناب و یگانه است رهنمون شود و در این راه تنها نیست چرا که مخاطب را با خود به همراه دارد و تلاش دارد با ارائه ی زوایای گوناگون از یک موضوع در عالم واقع پرده ها را کنار زند به این امید که حقیقت را فرا چنگ آورند. این جشنواره تنها جشنواره ی مستقل فیلم مستند ایران است که تلاش دارد این فرصت را در اختیار فیلمسازان و مخاطبان حقیقت جو بگذارد. هر چند این جشنواره تا رسیدن به بلوغ کامل خود راهی نه چندان داراز در پیش رو دارد اما نهال او کاشته شده و در حال بار دادن است و امید است این تنها نهال سینمای مستند ایران با همت تمامی عاشقان و طالبان حقیقت از فیلمسازان و مخاطبان گرفته تا مسئولین متعهد و هنر دوست لحظه به لحظه تنومند تر گردد. که لازم به ذکر است این مهم در حال رخ دادن است، چراکه کار به دست کاردان افتاده است و بارقه های امید در چشم های فیلمسازان و مخاطبان حاضر در هفتمین دوره از جشنواره ی سینما حقیقت کاملا نمایان بود.
با سلام در برنامه مرور آثار برگزیده هفتمین جشنواره بین المللی سینما حقیقت که از ساعت ۱۷ عصر شنبه هفته آینده(۲۱ دی ماه) در سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی واقع در سهروردی شمالی میدان شهید قندی آغاز می شود،۲۳ فیلم برگزیده بخش های مختلف این جشنواره طی ۱۲ روز به نماش عمومی درخواهد آمد.
سلام
ایشون توی این مطلب گفتن : “سینما وریته، به تعبیری، ثبت دنیای واقع است ” حالا سوالی که من دارم اینه که واقعا مستند خودشون هم رو همین پایه ساخته شده ؟؟؟
با سلام و احترام
در جواب سرکار خانم سمیه باید عرض کنم که در فیلم سفر یک مسافر تمام تلاشم آن بود که آنچه در مقابل دوربین اتفاق می افتد ذره ای تحریف وجود نداشته باشد اما باید بگویم که ساختار و چگونگی روایت فیلم آن طوری شد که من می خواستم. هرچند که من فقط شرایط را به شکلی مهیا و فراهم کردم که نتیجه اش شد آنچه که در فیلم وجود دارد البته به غیر از اتفاق آتش سوزی. باید عرض کنم که هیچگاه این دیدگاه به سوژه و کاراکتر فیلم تحمیل نشد و من در طی مراحل تحقیق، پیش تولید و حتی خود تولید با آقای حسن دارابی نهایتا به این شکل از ساختار رسیدیم که هر دو از پایان و نتیجه ی آن بی خبر بودیم و شد آنچه که شما در فیلم مشاهده فرمودید. و اما نکته دوم اینکه در بی طرفانه ترین شکل ممکن نیز، هر واقییت از نگاه هر فرد داری زاویه است و فقط نسبت و اندازه ی آن فرق می کند چرا که خواه و ناخواه از صافی ذهن عبور می کند، به عنوان مثال فیلم راشامون اثر کوروساوا همین نسبی بودن مساله ی واقیت را در طول فیلم توسط روایت چند راوی نسبت به یک موضوع ویک اتفاق واقع برسی میکند. اگر مرحمت بفرمایید و بار دیگر مطالب گفته شده ی پیشین را بخوانید، بنده عرض کردم: سینما وریته به تعبیری ثبت دنیای واقع است اما مثل هر فیلمی این فیلمساز است که باید مواد اولیه خود را انتخاب و سازماندهی کند، و سرانجام این انتخاب ها مانع از این می شود که فیلم ثبت تمام و کمال واقعیت باشد … از دیدگاه خوب شما بزرگوار، نهایت تشکر را دارم.
مطلب جامع و کاملی بود ولی با این تعریف کار رو برای مستندسازان دیگر کمی سخت می کند چون اینطور که ایشون می گن جای هیچ دخل و تصرفی توی واقعیت داستان نیست …
ضمن تشکر از سایت هفت گاه و جناب آقای روزبهانی به خاطر مطلب خوب و مفیدشون … موضوعی در مظلب شما مشهود است توجه ویژه به حقیقت و واقعیت است ولی اینکه شما تفاوت های آنها را در چه می بینید مشهود نیست .
منتظر هستم تا در مقالات بعدی نظر شما را کامل تر ببینم
khoob Bood / Like !
مقاله ی علمی خوبی بود. هم سینمایی بود و هم فلسفی…
مرسی از آقای روزبهانی
فیلمهایی که قراره دوباره بعد از جشنواره اکران بشه رو اعلام کردند؟
با سلام در برنامه مرور آثار برگزیده هفتمین جشنواره بین المللی سینما حقیقت که از ساعت ۱۷ عصر شنبه هفته آینده(۲۱ دی ماه) در سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی واقع در سهروردی شمالی میدان شهید قندی آغاز می شود،۲۳ فیلم برگزیده بخش های مختلف این جشنواره طی ۱۲ روز به نماش عمومی درخواهد آمد.
سلام
ایشون توی این مطلب گفتن : “سینما وریته، به تعبیری، ثبت دنیای واقع است ” حالا سوالی که من دارم اینه که واقعا مستند خودشون هم رو همین پایه ساخته شده ؟؟؟
با سلام و احترام
در جواب سرکار خانم سمیه باید عرض کنم که در فیلم سفر یک مسافر تمام تلاشم آن بود که آنچه در مقابل دوربین اتفاق می افتد ذره ای تحریف وجود نداشته باشد اما باید بگویم که ساختار و چگونگی روایت فیلم آن طوری شد که من می خواستم. هرچند که من فقط شرایط را به شکلی مهیا و فراهم کردم که نتیجه اش شد آنچه که در فیلم وجود دارد البته به غیر از اتفاق آتش سوزی. باید عرض کنم که هیچگاه این دیدگاه به سوژه و کاراکتر فیلم تحمیل نشد و من در طی مراحل تحقیق، پیش تولید و حتی خود تولید با آقای حسن دارابی نهایتا به این شکل از ساختار رسیدیم که هر دو از پایان و نتیجه ی آن بی خبر بودیم و شد آنچه که شما در فیلم مشاهده فرمودید. و اما نکته دوم اینکه در بی طرفانه ترین شکل ممکن نیز، هر واقییت از نگاه هر فرد داری زاویه است و فقط نسبت و اندازه ی آن فرق می کند چرا که خواه و ناخواه از صافی ذهن عبور می کند، به عنوان مثال فیلم راشامون اثر کوروساوا همین نسبی بودن مساله ی واقیت را در طول فیلم توسط روایت چند راوی نسبت به یک موضوع ویک اتفاق واقع برسی میکند. اگر مرحمت بفرمایید و بار دیگر مطالب گفته شده ی پیشین را بخوانید، بنده عرض کردم: سینما وریته به تعبیری ثبت دنیای واقع است اما مثل هر فیلمی این فیلمساز است که باید مواد اولیه خود را انتخاب و سازماندهی کند، و سرانجام این انتخاب ها مانع از این می شود که فیلم ثبت تمام و کمال واقعیت باشد … از دیدگاه خوب شما بزرگوار، نهایت تشکر را دارم.
من این فیلم رو توی جشنواره دیدم ، خیلی عالی بود ولی عجیبه که این فیلم نامزد نشد …
مرسی از نوشته ی خوبتون.
کاش همیشه درباره ی سینمای مستند این مقدار کار بشود و مقالات در دسترس باشد.
پایان ناگهانی این مستند رو دوست نداشتم … نمی دونم چرا یهو همه چیز تموم شد ؟؟؟
مطلب جامع و کاملی بود ولی با این تعریف کار رو برای مستندسازان دیگر کمی سخت می کند چون اینطور که ایشون می گن جای هیچ دخل و تصرفی توی واقعیت داستان نیست …
ضمن تشکر از سایت هفت گاه و جناب آقای روزبهانی به خاطر مطلب خوب و مفیدشون … موضوعی در مظلب شما مشهود است توجه ویژه به حقیقت و واقعیت است ولی اینکه شما تفاوت های آنها را در چه می بینید مشهود نیست .
منتظر هستم تا در مقالات بعدی نظر شما را کامل تر ببینم