گزارشی از مراسم چهلمین روز درگذشت استاد باستانی پاریزی
به گزارش سرویس ادبیات هفت گاه، چهل روز از درگذشت استاد محمد ابراهیم باستانی پاریزی تاریخ‌دان، نویسنده، پژوهشگر، شاعر، موسیقی‌پژوه و استاد بازنشستهٔ دانشگاه تهران گذشت. به مناسبت فرا رسیدن چهلمین روز درگذشت ایشان، نکوداشتی با حضور استادان، دانشجویان، شاگردان و شخصیت‌های علمی و فرهنگی کشور و علاقه‌مندان وی، روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت‌ماه در تالار فردوسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد.
در این مراسم، نمایشگاه کتابی از آثار استاد پاریزی، کلیپ‌های مختلفی از زندگی و فعالیت‌های وی و مستند از پاریز تا پاریس که شرح مسافرت‌های استاد به اروپاست به نمایش در آمد. همچنین ویژه نامه ای در قالب کتاب با ۴۶۰ صفحه تحت عنوان از پاریز تا پردیس منتشر شده است. این کتاب حاوی مطالبی از جمله زندگی نامه و فهرست آثار استاد فقید دکتر باستانی پاریزی و پیام شخصیت های برجسته کشور است.
افرادی چون دکتر زرین کوب و دکتر حجتی کرمانی به نمایندگی از دائره المعارف بزرگ اسلامی ، دکتر داداندیش به نمایندگی از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی،دکتر ماحوزی به نمایندگی از دکتر میرزاده رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، دکتر غلامرضا مفاخریان به نمایندگی از وزیر علوم تحقیقات و فناوری ، دکتر امید سرپرست دانشگاه تهران و گلاب زاده رئیس سابق مرکز کرمان شناسی و به نمایندگی مردم کرمان در مراسم نکوداشت به ایراد سخنرانی پرداختند.
حجت‌الاسلام سید محمود دعایی، مدیرمسوول روزنامه اطلاعات اولین سخنرانی بود که درباره استاد باستانی‌پاریزی گفت: من طی سال‌های بسیاری که حامل پیام‌های وی و مسوولان بلند پایه کشور بودم، به صراحت می‌دیدم که وی با شهامت هرچه تمام‌تر در دفاع از افراد و بزرگانی که بر آنها جفا رفته دفاع می‌کردند. افراد و بزرگانی چون مرحوم گنجی، نورانی، محمدابراهیم ریاحی که بر آن ها ستم شده بود و وی با تعابیر بسیار تاثیرگذار و شلاق‌گونه به برنامه‌های مسوولان، آنها را وادار به جبران می‌کرد.
در ادامه غلامرضا ظریفیان، استاد تاریخ دانشگاه تهران دل‌نوشته‌ای را به دلیل ممارست و همکاری با استاد باستانی‌پاریزی ارایه کرد و گفت: او به حق استاد و معلم بود و مهم‌ترین ویژگی یک معلم که شاگردپروری و تربیت است در او به وضوح یافت می‌شد؛ چیزی که امروز در دانشگاه‌های ما مورد غفلت قرار گرفته است.
وی افزود: باستانی‌پاریزی به شیرینی و هنرمندی هر چه تمام تاریخ را به ما آموخت و یاد داد که برای زندگی در جهان امروز، دیروز خود را برای فهم امروزمان بازخوانی کنیم. او قدرتی شگرف در بازنویسی حکایات به عنوان شیوه‌ای از تاریخ داشت و بخش گسترده‌ای از تاریخ مدیون اوست.
شجاعت علمی در عقاید، یافته‌ها و باورهای باستانی‌پاریزی، آزاداندیشی او، تحمل‌کننده آراء دیگران، اخلاق علمی و نقد مثبت آرای دیگران، نسبت ندادن آرای دیگران به خود، تنوع آثار، تعلق ویژه به زیست بوم، دوری از هر گونه تصنع و تکلف و دامنه وسیع اطلاعات از جمله ویژگی‌هایی بود که ظریفیان در پایان سخنان خود به باستانی پاریزی نسبت داد.
در ادامه این همایش، محمدجواد حجتی‌کرمانی، عضو هیات امنای مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی به چهار ویژگی باستانی‌پاریزی اشاره کرد و گفت: غیبت نکردن، تحقیر نکردن، مشوقی برای شاگردان و تمام افرادی که با وی همکاری داشته‌‌اند و در نهایت آثار محققانه و شیرین و پر از طنر نغز باستانی از ویژگی‌هایی است که معمولا کمتر به آنها اشاره شده است.
وی با بیان این‌که برخی از اندیشمندان قدر آثار او را نمی‌بینند، گفت: باستانی‌پاریزی انسانی آکادمیک نبود که آثار و نوشته‌های خود را به زبانی اتوکشیده و زرق و برق‌دار بنویسد او ساده می‌نوشت اما فنآوری تاریخی او و نکته‌های بی نظییر تاریخی او لابه‌لای این طنزها گم می‌شد و به همین دلیل است که بسیاری از اندیشمندان، حق استاد را نمی‌توانند ادا کنند.
در ادامه این مراسم محمدعلی گلابزاده، مدیرسابق مرکز کرمان‌شناسی گفت: باستانی‌پاریزی معلم فرزانه‌ای بود که ۶۰ سال معتکف کعبه عشق و دانش بود. بزرگمردی که نام و یادش برای همیشه جاودان ماند چرا که جانمایه حیات باستانی، عشق به وطن و سرزمین ایران بود و تا آخرین لحظه خود بر این آرمان و عقیده خود پا بر جا ماند.
وی ادامه داد: او نه تنها استوانه تاریخ ایران بلکه پدر تاریخ کرمان بود. اگر چه دامان کرمان در طول سالیان بسیار همواره مهد زنان و مردان بزرگی چون ابوحامد افضل کرمانی، ناصرالدین منشی کرمانی، حمیدالدین کرمانی و شخصیت‌های دیگری بوده که بسیار خوب هم نوشتند اما آثار آنها تنها در مجموعه‌های آنها باقی ماند و باستانی‌پاریزی در این میان بسیار درخشید و در تاریخ کرمان جاودانه شد.
روزبه زرین‌کوب، مدرس تاریخ دانشگاه تهران هم در این مراسم گفت: استاد باستانی‌پاریزی بی‌شک راه بی‌مرگی را شناخت و همه عمر در مجالست با علما و ادبا به سر آورد و آنچه را آموخته بی‌هیچ منتی به دیگران عرضه کرد. او تاریخ را درست و متواضعانه به مردم ایران ارایه و به خانه‌هایشان برد اما حق استاد چیزی بیش از این است. او سبکی مبدعانه از تاریخ را به جای گذاشت که هدف آن آموختن به همه بود.
زرین‌کوب در ادامه عنوان کرد: گویی استاد باستانی‌پاریزی در تمام سال‌هایی که قلم می‌زد این کلام امیرالمومنین که علم را با عمل همراه باید کرد با آنچه را که آموخت کارش باید پرداخت زمزمه می‌کرد. او تاریخ را حکیمانه آموخت و فهم عملی آن را ممکن و اکنون و گذشته انسان ایرانی را به هم متصل کرد و این یکی از تفاوت‌های بارز میان نوشته‌های این استاد و مورخان دیگر است و چنین بود که وی به مورخی جاویدان تبدیل شده است.
ایرج ناصری، استاد تاریخ دانشگاه تهران با یاد کردن از استاد باستانی‌پاریزی به عنوان پدر تاریخ ادبیات گفت: او در بین مورخان تاریخ ایران جایگاهی اصولی دارد چرا که وی از پرکارترین مورخان ایران با بیش از ۶۰ جلد کتاب است. این استاد تاریخ ایران را از دانشگاه‌ها و کتابخانه‌ها به میان مردم آورد و سبک تازه‌ای را ابداع کرد که توجه تمام جامعه ایران را به خود معطوف داشت.سباید دستاوردهای باستانی را به جامعه علمی معرفی کنیم
علی دهباشی، مدیر مسوول مجله بخارا نیز در ادامه گفت: ما سال‌ها افتخار آن را داشتیم که ناشر مقالات استاد باستانی‌پاریزی باشیم و فراتر از گفتن خاطرات و تمجید از وی پیشنهادی را برای گرامیداشت یاد و خاطره این استاد عزیز دارم.
وی پیشنهاد خود را این‌گونه توضیح داد: در دست قرار دادن کتاب‌ها و بررسی آثار و مقالات وی از مهم‌ترین اولویت‌هایی است که باید درباره این استاد عزیز انجام داد چرا که بدون مراجعه به آثار وی نمی‌توان درک درستی از تاریخ ایران به دست آورد. آثار او یگانه متنی از شواهد تاریخ رنج‌آور ایران و مردم این مرز و بوم است و زمان آن رسیده که فراتر از گفتن خاطرات، کتاب‌ها و دستاوردهایش را بازبینی و به جامعه علمی معرفی کنیم.
حسن نیکبخت، مدیر انتشارات گنجینه و ناشر مجموعه‌ای از کتاب‌های باستانی‌پاریزی با بیان این‌که کمتر کتابی از باستانی‌پاریزی سراغ دارد که با تجدید چاپ دچار ویرایش مجدد نشده باشد سخنان خود را به ایراد یادداشتی از استاد باستانی پاریزی درباره دانشجویان امروزی پایان داد.
در ادامه این همایش دکتر مهدی ماحوزی از طرف حمید میرزاده، رییس دانشگاه آزاد مطلبی را برای این همایش در نظر گرفت، او سخنان خود را با ارایه شعری در تقدیم به استاد باستانی تمام کرد.
در ادامه نماینده و مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، متنی از پیام علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را ارایه کرد.
در پیام علی جنتی آمده است: «استاد باستانی پاریزی، بزرگمردی بوده است که آثار گرانبهایش بر تارک ایران زمین برای همیشه خواهد درخشید و هیچ جایگزینی برای او نخواهد بود، او را پژوهشگر سترگ روزگار معاصر دانسته که به جای این‌که همچون دیگر تاریخ‌نگاران روایتگر تنها فتوحات و شکست‌های مردان تاریخ باشد، زندگی مردم و تاریخ تلخ ایران زمین را در کام خوانندگان ایرانی شیرین ساخته است. به دلیل همین ویژگی‌های استاد باستانی بوده است که مخاطب آثارش نه تنها پژوهشگران بلکه عامه مردم بوده‌اند. وی شناسنامه تاریخ ایران و کرمان را از آن خود کرده است.»
در پایان این مراسم حمید باستانی، پسر محمدابراهیم باستانی تشکر ویژه‌ای از وزیر وقت ارشاد برای چاپ کتاب «از پاریز تا پاریس» کرد و از مسوولان دانشگاه تهران، دانشجویان، استادان، انجمن علمی تاریخ، مهدی نیکبخت و میرهاشمی(مستندساز استاد پاریزی) سپاسگزاری کرد و دو لوح را به نشان سپاس با عکس و دستخط استاد پاریزی به نماینده وزیر ارشاد و غلامرضا ظریفیان اهدا کرد.
