کتاب هایی که محبوب‌ترین‌های تاریخ سینما را ساختند
دنیای فیلم و کتاب بر پایه ارتباطی دوسویه و تنگاتنگ به هم گره خورده است؛ گاهی یک فیلمِ اقتباسی موفق، رمانی را بر صدر جدول پرفروش‌ترین‌ها می‌نشاند و گاه جوهره‌ی یک اثر ادبی آنقدر پررنگ است که کارگردانان برای تصویر کردنش روی پرده نقره‌ای، گوی رقابت می‌ربایند.
به گزارش سرویس ادبیات هفت گاه، نشریه سینمایی «هالیوود ریپورتر» با همکاری ۲۱۲۰ فعال عرصه هنر هفتم، نظرسنجی انجام داده و ۱۰۰ فیلم محبوب تاریخ سینما را معرفی کرده است. جای تعجبی ندارد اگر بگوییم بسیاری از آثار موفق تاریخ سینما برداشتی از رمان‌های پرفروش و بعضا گمنام بوده‌اند.
از ۲۵ اثر نخست محبوب‌ترین‌های تاریخ سینما، ۱۴ فیلم با الهام از رمان‌های معروف ساخته شده‌اند که این گویای محبوبیت و جایگاه ویژه آثار ادبی و الهام‌بخش بودن آنان برای سینماگران است.
۱- «پدرخوانده»
پدرخوانده
«پدرخوانده» رمانی جنایی از «ماریو پوزو»، نویسنده ایتالیایی است که در سال ۱۹۶۹ به چاپ رسید. این شاهکار ماندگار داستان جنگ قدرت میان خانواده‌های مافیا در نیویورک و زندگی «دون ویتو کورلئونه»، بنیانگذار مافیای ایتالیایی را روایت می‌کند. «اس نیل فوجیتا» هنرمندی است که با محوریت عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی کتاب «پدرخوانده» را طراحی کرد.
«فرانسیس فورد کاپولا» کارگردانی بود که در سال ۱۹۷۲ با ساخت فیلم اقتباسی «پدرخوانده» نام خود را در تاریخ سینمای جهان حک کرد. دو قسمت بعدی «پدرخوانده» نیز در سال‌های ۱۹۷۴ و ۱۹۹۰ با کمک پوزو روانه پرده نقره‌ای شدند. بازیگران سرشناسی چون «مارلون براندو»، «آل پاچینو»، «روبرت دووال» و «دایان کیتون» در «پدرخوانده» نقش‌آفرینی کردند. این فیلم نامزد ۱۱ جایزه اسکار بود که موفق به کسب جایزه بهترین بازیگر مرد (مارلون براندو)، بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه شد و در جوایز گلدن گلوب پنج جایزه اصلی را کسب کند.
۲- «جادوگر شهر اوز»
جادوگر شهر اوز
«جادوگر شهر اوز» رمانی کودکانه است که اولین‌بار در ۱۷ می ۱۹۰۰ به قلم «ال.فرانک بائوم» منتشر شد. «دبلیو.دبلیو دنسلو» تصویرگر این داستان خاطره‌انگیز است که بارها و بارها مورد اقتباس قرار گرفته است. این کتاب پس از تجدید چاپ‌های بسیار با نام «جادوگر شهر اوز» شهرت یافت. البته اقتباس نمایشی موفق «برادوی» در سال ۱۹۰۲ و فیلم سینمایی به همین نام در سال ۱۹۳۹ نیز در این تغییر نام بی‌تأثیر نبود. «جادوگر شهر اوز» از پرطرفدارترین داستان‌های فرهنگ آمریکایی است که به زبان‌های فراوانی ترجمه شده است.
«ویکتور فلمینگ» کارگردان فیلم اقتباسی «جادوگر شهر اوز» بود که در آن از هنرپیشگانی چون «جودی گارلند»، «فرانک مورگان»، «ری بولگر»، «برت لار» و «جک هالی» بازی گرفت. این فیلم که معروفترین و موفق‌ترین اقتباس از این رمان کودکانه محسوب می‌شود، طبق اعلام کمپانی «مترو گلدن مایر» موفق به فروش بیش از دو میلیون دلار در سینماهای آمریکا و ۹۸۰ هزار دلاری در سینماهای سایر نقاط جهان شد.
۴- «رستگاری در شائوشنک»
رستگاری در شائوشنک
از دیگر رمان‌های پرفروشی که مورد توجه سینماگران قرار گرفته «رستگاری در شائوشنک» نوشته استفن کینگ است. «فرانک دارابونت» در در سال ۱۹۹۴ این اثر درام را با الهام از رمان کوتاه «ریتا هیورث و رستگاری در شائوشنک» این جنایی‌نویس مشهور آمریکایی به روی پرده برد. بازی درخشان «تیم رابینز» و «مورگان فریمن» در این فیلم، اثر دارابونت را صدرنشین گیشه بین‌المللی کرد و در میان ۲۵۰ فیلم برتر از نگاه IMDB نشاند.
استفن کینگ این اثر را در مجموعه‌ای به نام «فصول مختلف» (۱۹۸۲) به چاپ رساند. این رمان‌نویس ایده اصلی داستانش را از این جمله «لئو تولستوی» الهام گرفته بود: «خدا حقیقت را می‌بیند، اما صبر می‌کند». «رستگاری در شائوشنک» درباره «اندی دافرسن»، کارمند بانکی است که به جرم قتل همسر خائنش ۱۹ سال را در زندان سپری می‌کند. او در زندان «شائوشنک» با مردی به نام «رد» (فریمن) آشنا می‌شود و مسیر زندگی و نوع تفکرش متحول می‌شود. فیلم اقتباسی دارابونت گرچه با بودجه‌ای محدود تولید شد، اما نامزد هفت بخش از جوایز اسکار شد.
۹- «ادیسه فضایی»
ادیسه فضایی
«آرتورسی.کلارک»، نویسنده معروف داستان‌های علمی – تخیلی بود که در سال ۱۹۶۸ رمان «ادیسه فضایی» را به نگارش درآورد. جالب است که تکمیل رمان و فیلم اقتباسی این اثر به طور همزمان صورت گرفت. زمانی که «استنلی کوبریک» نسخه سینمایی «ادیسه فضایی» را اکران کرد، با همراهی کلارک روی متن کتاب هم کار می‌کرد. این کتاب در اصل برگرفته از داستان‌کوتاهی به نام «نگهبان» از سی. کلارک بود که در سال ۱۹۸۴ نوشته شده بود. طبق آمار موجود، رمان «ادیسه فضایی» تا سال ۱۹۹۲ بیش از سه میلیون جلد فروش داشته است.
فیلم «۲۰۰۱؛ ادیسه فضایی» شاهکار «استنلی کوبریک» موفق شد جایزه اسکار بهترین جلوه‌های ویژه را کسب کند. کوبریک در «ادیسه فضایی» با نگاهی سورئالیستی نه چندان مبتنی بر ضمیر ناخودآگاه و بلکه در راستای اهداف فلسفی و جامعه‌شناسانه خود، مخاطره‌ای همچون رویارویی با شهاب سنگ‌های آسمانی را به جان می‌خرد و در کنار یک رمان تصویری نفس‌گیر و خوش‌رنگ و لعاب، یک روایت تصویری را روایت می‌کند و از سکوی پرتاب یک موشک، مخاطبش را به قعر اندیشه‌های خالص خویش می‌افکند.
۱۰- «فهرست شیندلر»
فهرست شیندلر
«فهرست شیندلر» از دسته آثاری است که اقتباس سینمایی‌اش بیش از نسخه چاپی آن شهرت دارد. «استیون اسپیلبرگ»، کارگردان بنام هالیوود شاهکار سال ۱۹۹۳ خود را وامدار کتاب برنده بوکر «صندوقچه شیندلر» نوشته‌ی «توماس کینلی» است.
نویسنده فیلمنامه اقتباسی «فهرست شیندلر» استیون زیلیان بود. فیلم اسپیلبرگ پس از اکرانش در سال ۱۹۹۳ به فروشی ۳۲۱ میلیون و ۲۰۰ هزار دلاری در سطح جهان دست یافت، در حالی که تنها ۲۲ میلیون دلار برای ساخت این اثر هزینه شده بود. «فهرست شیندلر» با نامزدی در ۱۲ بخش جوایز آکادمی اسکار، هفت جایزه از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را به خود اختصاص داد. سال ۲۰۰۷ بود که موسسه فیلم آمریکا این فیلم را در رتبه هشتم فهرست ۱۰۰ فیلم برتر تاریخ سینمای آمریکا قرار داد.
«فهرست شیندلر» اولین فیلم سیاه و سفیدی است که جایزه اسکار بهترین فیلم را بعد از سال ۱۹۶۰ برنده شد؛ هرچند در ابتدا و انتهای فیلم، صحنه‌هایی هم به صورت رنگی پخش می‌شد. بنیاد فیلم آمریکا فهرست شیندلر را سومین فیلم برتر تاریخ سینما در گونه حماسی، در فهرست ۱۰ فیلم برتر در ۱۰ ژانر خود عنوان کرد.
۱۴- «فارست گامپ»
فارست گامپ
«فارست گامپ» از آن فیلم‌های محبوبی است که به افزایش چشمگیر فروش کتاب اقتباس شده کمک شایانی کرد. «وینستون گروم» رمان «فارست گامپ» را در سال ۱۹۸۶ به چاپ رساند و قهرمانی کم‌هوش اما سخت‌کوش را آفرید که بعدها با چهره «تام هنکس» به سینمادوستان جهان معرفی شد. بازی درخشان هنکس در فیلم «رابرت زمه‌کیس» تبدیل به یکی از ماندگارترین کارهای هنری این بازیگر شد.
«فارست گامپ» نامزد دریافت ۱۳ جایزه اسکار شد که موفق به دریافت ۶ جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین جلوه‌های ویژه، بهترین بازیگر نقش اول مرد (تام هنکس)، بهترین فیلمنامه اقتباسی و بهترین تدوین شد. این فیلم همزمان با فیلم موفق «رستگاری در شائوشنک» در یک سال ساخته شد و تقریباً در تمامی جایزه‌های اسکار با این فیلم رقیب بود و در همه رقابت‌ها پیروز شد و «رستگاری در شائوشنک» موفق به کسب هیچ جایزه‌ای نشد.
۱۵- «بر باد رفته»
«مارگارت میچل» عاشقانه ماندگارش را در سال ۱۹۳۶ به چاپ رساند. این رمان تاریخی رابطه‌ای عاشقانه را در زمان جنگ‌های داخلی در ایالت جورجیای آمریکا روایت می‌کند. «بربادرفته» یکی از محبوب‌ترین آثار برای خوانندگان آمریکایی بود و طبق نظرسنجی که امسال انجام شد، این رمان دومین کتاب محبوب آمریکایی‌ها پس از انجیل است. فروش بین‌المللی «برباد رفته» بیش از ۳۰ میلیون جلد است. میچل در سال ۱۹۳۷ برای نگارش این اثر موفق به کسب جایزه ادبیات داستانی «پولیتزر» شد. «اسکارلت اوهارا» شخصیت محوری داستان «بر باد رفته» در سال ۱۹۳۹ روی پرده سینما رفت و اقتباس این اثر را به یکی از پرطرفدارترین فیلم‌های کلاسیک سینما بدل کرد.
۱۶- «کشتن مرغ مقلد»
کشتن مرغ مقلد
«هارپر لی» در طول عمرش تنها یک رمان نوشت، اما با همین کتاب به جایزه معتبر پولیتزر و شهرتی بین‌المللی رسید. «کشتن مرغ مقلد» که از مهمترین آثار ادبیات داستانی آمریکا به حساب می‌آید، در سال ۱۹۶۰ منتشر شد. داستان این رمان حول محور بی‌عدالتی و تبعیض‌نژادی در این کشور روایت می‌شود. در سال ۲۰۰۶ کتابخانه بریتانیا رمان هارپر لی را پیش از انجیل، به عنوان اولین کتابی که هر بزرگسال پیش از مرگ باید بخواند، معرفی کرد.
فیلم اقتباسی «کشتن مرغ مقلد» نیز در سال ۱۹۶۲ به کارگردانی «رابرت مولیگان» ساخته شد و به جایزه اسکار دست پیدا کرد. از سال ۱۹۹۰ تاکنون نمایشی برگرفته از این رمان روی صحنه تئاتر «مونروویل» آلاباما زادگاه این نویسنده در حال اجراست. «کشتن مرغ مقلد» در سال ۱۹۶۰ منتشر شد و تاکنون بیش از ۳۰ میلیون نسخه از آن در سراسر جهان به فروش رسیده است. این رمان کلاسیک از مهمترین آثار ادبیات آمریکا به حساب می‌آید و به تبعیض نژادی در جنوب آمریکا می‌پردازد.
۲۰- «چه زندگی شگفت‌انگیزی»
«چه زندگی شگفت‌انگیزی» فیلم معروف «فرانک کاپرا» در اصل با الهام از داستان کوتاهی از «فیلیپ ون دورن استرن» ساخته شد. این داستان ۱۹۴۳ به نگارش درآمد و با اقتباس سینمایی‌اش به یکی از محبوب‌ترین کمدی-درام‌های آمریکایی بدل شد. «چه زندگی شگفت‌انگیزی» در سال ۱۹۴۶ به روی پرده رفت و در پنج بخش نامزد اسکار شد. این اثر اقتباسی از سوی موسسه فیلم آمریکا به عنوان یکی از ۱۰۰ فیلم برتر سینمای آمریکا شناخته شد.
۱۹- «رفقای خوب»
«مرد عاقل: زندگی در یک خانواده مافیا» اثر غیرداستانی بود که «نیکولاس پیلگی» به نگارش درآورد و دستمایه ساخت فیلم ماندگار «مارتین اسکورسیزی» شد. پیلگی «مرد عاقل» را در سال ۱۹۸۶ به نگارش درآورد و چهار سال بعد فیلمنامه آن را با همراهی اسکورسیزی نوشت. این اثر داستان فراز و فرودهای زندگی خانواده خلافکاری بین سال‌های ۱۹۵۵ تا ۱۹۸۰ را روایت می‌کند. اسکورسیزی ابتدا نام کتاب پیلگی را روی فیلمش گذاشت، اما پس از همفکری با نویسنده کتاب، آن را به «رفقای خوب» تغییر داد. «رابرت دنیرو»، «جویی پسی» و «ری لیوتا» بازیگران اصلی این فیلم هستند که به گفته خودشان بر سر صحنه فیلمبرداری اختیار عمل کامل داشتند. فیلم اسکورسیزی نامزد شش بخش در مراسم اسکار شد و جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را برای پسی به ارمغان آورد.
۲۲- «سکوت بره‌ها»
سکوت بره‌ها
رمان پرفروش «سکوت بره‌ها» نوشته «توماس هریس» در سال ۱۹۸۸ به نگارش درآمد. این کتاب دنباله اثر دیگری از این نویسنده به نام «اژدهای سرخ» بود. هر دوی این رمان‌ها درباره شخصیت محوری «هانیبال لکتر» قاتل سریالی و آدمخوار بودند. سال ۱۹۸۶ بود که نخستین قسمت این رمان‌ها به سینما راه یافت و سپس «سکوت بره‌ها» با بازی درخشان «آنتونی هاپکینز» و «جودی فاستر» روانه پرده نقره‌ای شد. این فیلم سومین اثری نام گرفت که در تاریخ مراسم آکادمی اسکار در پنج بخش موفق به کسب جایزه شد.
۲۴- «آرواره‌ها»
آرواره‌ها
