شبی با ناصر تقوایی در خانه هنرمندان/ تقوایی: تا سانسور باشد من نمی توانم کار کنم

مراسم «شبی با ناصر تقوایی» پنجشنبه ۲۹ خردادماه در تالار استاد شهناز مجموعه خانه هنرمندان برگزار شد.

مسعود فروتن در این برنامه نقش مجری را بر عهده داشت و هنرمندانی چون سعید پور صمیمی،مسعود کیمیایی، نجف دریابندری،صیف الله صمدیان، محمد رحمانیان، اشکان خطیبی، میهمانان این برنامه بودند.

از این برنامه استقبال خوبی به عمل آمد به طوری که در هر دو طبقه ی خانه ی هنرمندان برای حاضرین مانیتوری تعبیه شده بود تا بتوانند به راحتی برنامه را دنبال کنند.

به گزارش سرویس سینمایی هفت گاه، مجید سرسنگی مدیرعامل خانه هنرمندان با بیان این موضوع که ناصر تقوایی از جمله نوادر و نوابغ سینمای ایران است گفت: تقوایی شخصیتی چند وجهی و جامع‌الاطراف به چندین هنر آراسته است. فیلمسازی،‌مستندسازی،‌سردبیری مجله، داستان نویسی و عکاسی از جمله هنرهایی است که وی در کارنامه ی ناصر تقوایی است. فرهیخته‌ای به نام او از معدود سینماگران آشنا به ادبیات و دست به قلم است که مجموعه ۸ داستان تابستان همان سال یکی از آن ها است.

سرسنگی مستندهای تقوایی از جمله مشهد قالی، اربعین، بادجن، فروغ فرخزاد، تعذیه، تمرین آخر و … در نوع خود بی نظیر دانست و در باره ی عکاسی ناصر تقوایی اظهار داشت: درباره عکاسی تقوایی باید گفت او عکاسی را حرفه سوم خود می‌داند. وی در جایی گفته هم اکنون نیز عکاسی حرفه سوم من است. تقوایی عکاسی را شبیه‌ترین هنر به واقعیت می‌داند و معتقد است عکاسی زمانی به هنر تبدیل می‌شود که چیزی فراتر از واقعیت باشد.

این مدیر در پایان صحبت های خود به خبرهایی از ساخت مجدد چند پروژه توسط ناصر تقوایی اظهار خوشحالی کرد و در مورد توقف فعالیت این کارگردان گفت: علت این توقف‌ها و ناتمامی‌ها را باید در فضا و تقابل آرمان‌ها و ایده‌ال‌های او با فضای جستجو کرد که پیرامون فضاسازی در کشور پدید آمده است. این فضای بازاری و تجاری مرسوم از سویی سبب سطحی‌گرایی و ساده‌انگاری سینمای ایران و از سوی دیگر به محاق رفتن سینماگران مؤلف و خلاقی چون تقوایی شده است. به گونه‌ای که در این برهوت بی‌آرمان و بحران‌زده تقوایی ترجیح می‌دهد آرمان‌هایش را قربانی نکند وی به تولیدات فردی‌تری چون عکاسی و ادبیات روی آورد.

در ادامه مسعود کیمیایی، کارگردان سینما نیز در خصوص نحوه فعالیت و ویژگی کارگردانی ناصر تقوایی گفت: تقوایی دوست کامل، محرم کامل و یک سخت کشیده کامل است. من مخالف فیلم نساختن او بودم و به خودم می گفتم اگر او فیلم بسازد ما تنها نیستیم.

کیمیایی در ادامه گفت: ما از دوره‌ای نمی‌آییم که فیلم‌ها را روی موبایل و داخل اتومبیل ببینیم. من نمی‌دانم چطور می‌شود سقوط امپراطوری رم را در موبایل و یا اتومبیل دید. برای ما سینما و حرفی که می‌زنیم جدی است. تقوایی با ادبیات‌، با فیلم کوتاه‌، با سریال‌، با عکاسی و فیلم بلند هر آنچه کرده از شاهکارها بوده است. ای کاش من هم مثل او فیلم نمی ساختم.

سعید پور صمیمی با بیان اینکه صحبت کرد درباره تقوایی سخت است گفت: سخن گفتن از تقوایی به دلیل زوایای متععد روحی و روانی او سخت است. تقوایی از معدود کارگردانان اوایل ۴۰ بود که هنرهای بسیاری را درفیلمسازی خودش آورد و با تسلط به انواع هنرها توانست سبک جدید فیلمسازی را وارد ایران کند.

پور صمیمی با یادآوری سریال های موفق تقوایی و ماندگاری آثار او در خاط مخاطب عام گفت: سال های زیادی گذشت آدم های بسیاری در سینما آمدند ،ماندند و رفتند و نگاتیو های بیهوده ای سوخته شد .تقوایی در خانه ماند و هنوز نمی دانیم اشکال از بروکراسی اداری بود یا جاه طلبی بعضی ها.

پور صمیمی با بیان اینکه چرا باید در دو دهه اخیر جای تقوایی در سینما خالی باشد گفت: این یکجور نخبه کشی است و به نظرم فراتر از نخبه کشی این خودکشی است چراکه ناصر تقوایی همیشه ناصر تقوایی است.

در ادامه مراسم مرضیه وفامهر، همسر ناصر تقوایی با بیان اینکه در ۲۲ سالگی بهترین انتخاب زندگی خود را داشته است،در مورد تقوایی گفت: با افتخار کنار او ایستادم انتخاب من یک اتفاق در زندگی ام بود گرایش به یک جسم نبود اگرچه هنر شان بالایی دارد اما گرایش به نیروی جاودانگی و نیروی تخیل لاتنهی در من بود که نمادش تقوایی شد.  تقوایی یگانه است و ایمان دارم هیچ کس نتوانسته مثل او مدرن به سینما و هنر نگاه کند و از نظر من او  هنوز شناخته نشده است.

وی در ادامه افزود: او اولین کارگردانی بود که با ساخت فیلم آپارتمانی “کاغذ بی خط” درخشان ظاهر شد و راه را برای دیگران باز کرد و یا “ناخدا خورشید” که برای اولین بار بر روی یک کشتی فیلم ساخت.

وفا مهر کم کار شدن همسرش را به گشتن اندیشه ی او تشبیه کرد و گفت: کشتن اندیشه بالاترین قتل است‌. اندیشه‌های بسیاری کشته شدند اما هیچ قانونی وجود ندارد که از اندیشمندان دفاع کرده و قاتلان را محاکمه کنند. حذف فیزیکی احمقانه است اما حذف اندیشه هوشمندانه است. کاری که با تقوایی شد. طیف جامعه‌ای که صدای او را نشنید تا رشد کند. چون او هر فیلمی که ساخت دروازه‌ای را به سوی سینمای ایران باز کرد.

در ادامه ی این مراسم گروه کُر « فلارمونیک» موسیقی فیلم «ای ایران» به کارگردانی ناصرتقوایی را به صورت زنده اجرا کرد که این کار موجب تشویق ناصر تقوایی و همچنین تشکر از آنها شد.

پس از آن نشان «سرو هنر» به عنوان عالی‌ترین نشان خانه هنرمندان ایران به پاس یک عمر فعالیت هنری توسط مجید سرسنگی‌، مسعود کیمیایی‌، سعیدپورصمیمی‌، نجف دریابندری‌ و سیف‌الله صمدیانبه این کارگردان پیشکسوت تقدیم شد.

ناصر تقوایی پس از دریافت این تندیس و درخواست حاضرین از وی برای سخرانی پشت تریبون رفت و گفت : دوستان امشب حرف هایی را درباره ممنوع الکاری من زدند اما باید بگویم که هیچ کس جلوی من را نگرفته و نگفته است که فیلم نساز. در جو و شرایط فرهنگی ما نمی توانی کار خودت را انجام بدی و من برای همین است که سال هافعالیت نکردم.

تقوایی ادامه داد :مسعود خیلی منصفانه گفت. او با اینکه پرکار بوده آیا فیلم‌هایی که ساخته به اندازه‌ی خودش و کارنامه‌اش بوده است؟ ما از خودمان تصور دیگری به جامعه داده ایم. ما دستی دستی خودمان را به جامعه بدهکار کرده‌ایم و وقتی نتوانیم به این بدهکاری پاسخ مناسبی بدهیم، عدم توفیق شروع می‌شود.

تقوایی با اشاره به این که در این سال پرکار بوده است، اظهار داشت : من سه روز از هفته به کار تدریس مشغول هستم و برای جوانان وقت می گذارم و به آن ها تفاوت فیلمنامه نویسی و داستان نویسی را می گویم تا بدانند که فیلمنامه، داستان نیست. فیلم های کوتاهی ساختم که شاید از یک نسخه بلند سینمایی هم جذاب تر باشد.

تقوایی در ادامه از بنیاد فارابی گله کرد و گفت : ۱۰ سال تمام با بنیاد سینمایی فارابی صحبت کردم تا برای هر استان کشور فیلم مستند بسازیم و این طرح را عملی کنیم اما اتفاقی نیفتاد.

کارگردان قدیمی سینمای ایران درباره ی ادبیات و سانسور های آن گفت: ادبیات هیچ وقت گریزگاه من نبود و حرفه اصلی من بوده است. حوزه ادبیات اوضاع خراب تری از سینما دارد. به مقوله سانسور مضمونی نگاه نمی شود و این روزها کار به جایی رسیده است که واژگان را سانسور می‌کنند. واژه می را از دامنه واژگان حذف کردند. مگر می شود این واژه حذف شود؟ با اشعار حافظ چه می کنید؟ کجای دنیا واژه ها مجرم هستند؟ من در تعجبم که  متولیان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که اغلب چهره های شناخته شده در حوزه فرهنگ هستند این مساله را نادیده می گیرند.

ناصر تقوایی در ادامه اظهار کرد: از همه دوستانم مانند مسعود کیمیایی و دیگران خواهش می‌کنم یا حتی اگر می‌توانند در ماه یک ساعت تجربیاتشان را به بچه‌های علاقه‌مند منتقل کنند. به نظرم این کار بسیار مهم است.

این کارگردان پیشکسوت سینما سپس در پایان سخنانش اظهار کرد: تا وقتی که سانسور این طور عمل می‌کند‌، من نمی‌توانم کار کنم. همسرم می‌داند که چقدر کار نوشته شده دارم. اما نمی‌توانم آنها را چاپ کنم. اگر قرار است کاری کهنه بشود، بگذارید بشود.