هنگامه قاضیانی نخستین زن ایرانی است که از او عکس داگرئوتیپ گرفته شده است. عکاسی داگرئوتیپ به عنوان نخستین شیوه عکاسی، چند سالی است که توسط یک هنرمند ایرانی دنبال می‌شود.
به گزارش سرویس عکاسی هفت گاه، چند روز پیش عکسی از هنگامه قاضیانی منتشر شد که تصویر خاصی را از این هنرمند نشان می‌داد. این عکس به شیوه عکاسی داگرئوتیپ و توسط محمد محمدزاده، احیا کننده این شیوه در ایران، عکاسی شده است.
داگرئوتیپ (به فرانسوی: daguerréotype) نخستین روش موفق در ثبت عکس های دائمی و استفاده تجاری از عکاسی است. در این شیوه از عکاسی، به یک صفحه نقره‌ای مدتی بخار ید می‌دهند تا قشر نازکی از یدور نقره بر روی آن قرار بگیرد سپس این صفحه را در دوربین گذاشته و عکسبرداری می‌کنند. این روش را لوئی داگر مخترع و عکاس فرانسوی در سال ۱۸۳۷ میلادی اختراع کرد.
لوئی داگر فرانسوی با همکاری آلفونس ژیرو، نخستین دوربین داگرئوتیپ را در سال ۱۸۳۹ ساخت و به بازار عرضه کرد. داگرئوتیپ یک عکس فلزی ۲۱×۱۶ سانتیمتری بود که با مجموعه‌ای از عملیات پیچیده‌ی فیزیکی و شیمیایی به وجود می‌آمد. صفحه‌ی نازک صیقل‌خورده‌ای از جنس نقره بر یک صفحه‌ی مسی لحیم می‌شد و در تاریکی در بخار ید آن را به نور حساس می‌کردند. سپس صفحه‌ی حساس شده داخل جعبه‌ی تاریک (دوربین) قرار می‌دادند. منظره‌ی مقابل دوربین به صورت معکوس بر لوح ثبت می‌شد و در ادامه مراحل ثبوت و ظهور انجام می‌گرفت. داگرئوتیپ به عنوان نخستین فرایند عملی عکاسی شناخته می‌شود.
محمد محمدزاده تیتکانلو نخستین عکاس معاصر ایران است که این شیوه را در سال‌های گذشته در کشور احیا کرده است.
محمدزاده درباره این شیوه از عکاسی به خبرنگار ایسنا گفت: این شیوه یکی از نخستین شیوه‌های عکاسی در جهان است که توسط لوئی داگر، دانشمند فرانسوی، اختراع شده است. بعد از این شیوه بود که عکاسی روی کاغذ گسترش پیدا کرد و مردمی شد. این نوع عکاسی به علت پیچیدگی و تخصصی که دارد در دنیا و به خصوص در کشور ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در گذشته ما فقط یک عکاسخانه از عکاسی داگرئوتیپ داشتیم که در کاخ سلطنتی و در زمان محمدشاه قاجار فعالیت داشت و از بزرگان عکس داگرئوتیپ گرفته می‌شد.
او افزود: این شیوه در قرن بیستم و در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی گسترش زیادی پیدا کرد و عکاسان هنری به این سمت گرایش پیدا کرده بودند. بعدها این شیوه ادامه یافت و در غرب، اروپا و آمریکا طرفداران زیادی پیدا کرد؛ حتی در روسیه دانشگاهی برای آموزش این نوع عکاسی به دانشجویان آموزش می‌دهد. الان در آمریکا این نوع عکاسی به صورت یک سنت درآمده است و رئیس جمهورها پس از مراسم تحلیف‌شان یک عکسی داگرئوتیپ می‌گیرند. آبراهام لینکلن اولین رئیس جمهوری بود که عکس داگرئوتیپ از او گرفته شد.
این عکاس همچنین عنوان کرد: این شیوه به عنوان عکاسی فاخر شناخته می‌شود، چون با نقره کار می‌شود و گران است. در ایران به خاطر پیچیدگی‌ها و خطراتی که مواد شیمیایی استفاده شده در این عکاسی بوجود می‌آورد، کمتر مورد استقبال قرار گرفته است.
محمدزاده درباره علاقه‌اش به عکاسی داگرئوتیپ و احیای آن در ایران اظهار کرد: چهار سال پیش بود که تصمیم گرفتم این شیوه را در ایران احیا کنم. کتابی هم در این زمینه منتشر شد که عکس‌ها و توضیحاتی درباره این نوع از عکاسی در آن وجود داشت. نخستین نمایشگاهم از معماری‌های باستانی را در بهار ۹۲ در موزه عکسخانه شهر برگزار کردم. در بین کارها یکی-دو تا هم عکس پرتره بود.
او ادامه داد: دومین نمایشگاه هم در مشهد برگزار شد. شش ماه قبل بود که تصمیم گرفتم پروسه‌ای را با عنوان «مفاخر ایران» آغاز کنم و از بزرگان هنر و فرهنگ کشورم عکس داگرئوتیپ بگیرم. به دلیل گران بودن این کار برادرم علیرضا محمدزاده پشتیبانی آن را بر عهده گرفت و عکس‌هایی از مفاخری چون عزت‌الله انتظامی، محمود دولت‌آبادی، لوریس چکناواریان، شمس لنگرودی، مسعود کیمیایی و آیدین آغداشلو گرفتم. هنوز هم در آزمایشگاهم درگیر آماده کردن عکس‌های نمایشگاه مفاخر ایران هستم.
محمدزاده درباره عکسی که از هنگامه قاضیانی گرفته نیز اظهار کرد: در اثنای عکاسی از مفاخر و هنرمندان ایران، تصمیم گرفتم عکس‌هایی هم از هنرمندان معاصر به این شیوه بگیرم تا بتوانیم در آینده نمایشگاهی از آن‌ها برگزار کنیم. عکاسی از خانم هنگامه قاضیانی هم در همین راستا شکل گرفت. خانم قاضیانی اولین زن در ایران هستند که به شیوه عکاسی داگرئوتیپ از ایشان عکاسی شده است.
این هنرمند همچنین عنوان کرد: من در این شیوه ابداعاتی را بوجود آوردم آن را به صورت علمی و با ارتقاء کل جریان عکاسی به صورت معاصر و استفاده از ابزار و امکانات دیجیتال عکس‌های داگرایی گرفتم که تاکنون توسط شخص دیگری انجام نشده است. با این کار به نتایج خوبی رسیدیم. من در روش «میم داگ» (دیجیتال داگرئوتیپ) ابداع مایع و فیلم محافظ داگرئوتیپ به جای کلراید طلا و گلدینگ و ابداع «دستگاه داگ‌ساز» را مدنظر قرار دادم.
محمدزاده در بخش دیگری از سخنانش درباره زیبایی‌های این شیوه از عکاسی گفت: این شیوه نه تنها زیبایی خاص و فوق‌العاده‌ای دارد، بلکه حس خوبی را به مخاطب منتقل می‌کند. کسی که این نوع عکاسی را دنبال می‌کند باید همه تجربیاتش از عکاسی را کنار بگذارد. داگرئوتیپ علاوه بر جذابیت علمی، جذابیت هنری هم دارد.
این عکاس خاطر نشان کرد: من از سال ۷۸ و با فعالیت در نشریه علمی-تخصصی معماری عکاسی را به صورت حرفه‌ای دنبال می‌کنم و مدتی عکاسی خبری می‌کردم تا اینکه به سمت عکاسی هنری کشیده شدم و نمایشگاه‌هایی از عکاسی داگرئوتیپ در ایران برگزار کردم.
محمدزاده متولد ۱۳۴۳ در بجنورد و عکاس، داگرئوتیپیست، نقاش، پژوهشگر تاریخ عکاسی و عضو فدراسیون بین‌المللی عکاسی هنری فیاپ، انجمن جهانی داگرین‌ها، مدیر مسئول نشریه عکس خراسان و مدیر فرهنگی انجمن صنفی عکاسان مشهد است.
او در زمینه عکاسی داگرئوتیپ کتاب «نخستین داگرئوتیپ‌های معاصر ایران» را تألیف کرده است. «علل یافت نشدن داگرئوتیپ در ایران» و «تصویر ایرانیان در داگرئوتیپ‌های خارجی» نیز از کتاب‌های منتشر شده در حوزه عکاسی داگرئوتیپ هستند.
