کیوان ساکت : ” امکانات مالی کم و مشاوره های بد ، نقاط ضعف جشنواره موسیقی فجر هستند . “

کیوان ساکت  یکی از بزرگان موسیقی ایران است که در سی اُمین جشنواره ی موسیقی فجر شرکت نداشته است. او در مصاحبه ی خود با خبرنگار سرویس موسیقی هفت گاه بر این نکته تاکید داشته است که معرفی نشدن که یک نفر نوازنده ی ایرانی به عنوان استعداد جوان فاجعه است . در ادامه می توانید مصاحبه ی ایشان را در باب حضور نداشتن بزرگان موسیــــقی در سی اُمین جشنواره موسیقی فجر بخوانید .

چهار روز از جشنواره ی بین المللی موسیقی فجر گذشته است . تا به حال اثری در جشنواره دیده اید  ؟

نه . من هیچ کاری را ندیده ام . وقتی جدول جشنواره را مطالعه کردم ، هیچ انگیزه ای برای رفتن  و دیدن برنامه های جشنواره در من ایجاد نشد .

یعنی از کارهای که به جشنواره ی امسال راه یافتند ، راضی نبودید ؟

این جشنواره اشکالات زیادی داشت که من با اقای دکتر ریاحی هم مطرح کردم و ایشان با دل پر درد اظهار کردند آن ها را عنوان کنم . دو دلیل اساسی و مهم به عنوان  نقاط کلی ضعف ، در جشنواره می بینم که یکی کمبود امکانات مالی و دیگری مشاوره های بسیار بسیارناشیانه از سوی کسانی که به اعتقاد من صلاحیت این کار را نداشته اند در موارد زیر: انتخاب گروه ها و انتخاب غیر موجه استعدادهای درخشان و موارد دیگری است که در ادامه بیشتر توضیح خواهم داد .

یکی از مهم ترین اتفاق های جشنواره ی امسال هم حضور نداشتن اساتیدی چون شما است . نظرتان راجع به رویکرد جوان گرای جشنواره چیست ؟

ببینید در جشنواره ها ، آن هم جشنواره ای به اهمیت مثل فجر ، که به مناسبت بزرگترین و مهم ترین رویداد سیاسی ، اجتماعی کشور و منطقه یعنی انقلاب سال ۱۳۵۷ برگزارمی شود ، باید با همین شأن و اعتبار باشد و در آن بتوان از سرشناس ترین هنرمندان کشور و در پی آن جهان دعوت شود و هم از هنرمندان پیشکسوت و هم از آن هایی که در این چند سال آثارشان در شکل گیری فرهنگ ایران تاثیرگذار بوده است. هر سال برگزاری جشنواره باید  یک اتفاق مهم هنری تلقی شود ولی متاسفانه به دلایل زیادی این گونه نیست . یکی از دلایل بسیار مهم آن کمبود امکانات مالی است و دومی ، همانطور که عرض کردم ، مشاوره های  غیر حرفه ای و یک جانبه نگریستن به مسـائل هنری ست . من فکر می کنم مشاورین جشنواره بسیار بدون تعمق و بسیار سرسری و غیر مسئولانه نظر داده اند.

به نظرتان باید رویکرد جشنواره ی موسیقی به سمتی باشد که فقط اساتید و گروه های حرفه ای در آن حضور یابند ؟ تقسیم بندی چگونه باشد بهتر است ؟

در حال حاضر در بخش استعداد های درخشان کسانی شرکت می کنند که معمولا سن شان بالای ۲۸ سال است و برخی (مانند دو خواهر نوازنده ویلون و ویلون سل) دومین سال متوالی است که در جشنواره شرکت می کنند . استعداد های جوان باید جوان باشند  و کسی که سی ساله است که دیگر استعداددرخشان در این سن و سال محسوب نمی شود . استعداد جوان از پانزده تا بیست ساله یا کمی بیشتر مورد نظرو الا یک فرد ۳۰-۳۲ساله هر چقدرهم خوب بنوازد که دیگر استعداد درخشان محسوب نمی شود.ایراد بزرگ دیگر در این بخش این که یک نوازنده و هنرمند از موسیقی ایرانی معرفی نشده و این برای جشنواره ی موسیقی فجر یک فاجعه است.ما ایرانی هستیم و موسیقی ما ایرانی است و به این موسیقی می بالیم. دریغ و درد که  مشاوران موسیقی یک نفر استعداد جوان را در بخش ایرانی کاندیدا نکردند.

دیگر این که سالن های جشنواره( وحدت و ایوان شمس) به آموزشگاه های خاصی  داده شده تا موسیقی های آموزشگاهی در آن برگزار کنند  و البته تبلیغ اموزشگاه که این با شاکله ی جشنواره مغایرت دارد. چرا هنرمندان سرشناس دعوت نشدند ؟ چرا گروه های پاپ غیر مطرح دعوت شدند و خیلی سوال های دیگر ی که باید پاسخ دهند . چرا؟ ،که این پرسش من نیست ، پرسش بسیاری از هنرمندانی ست که با حضور پیدا نکردن نه به عنوان تماشاچی و شنونده و نه به عنوان مجری و داور باعث شدند که از کیفیت این جشنواره  به میزان قابل توجهی کاسته شود .

دیگر این که گروه های خارجی که دعوت شدند سرشناس نیستند و گروه های دست سه و چهار خارجی اند . حالا در بین شان ممکن است گاها یک نوازنده ی نسبتا خوب هم باشد . ولی گروه های خارجی ناشناس و گمنام هستند که حضور آنها هیج اعتباری به جشنواره نمی دهد.(برخی مانند کوارتت ویولون برای اولین بار است که به سفر خارجی میروند.) شانزده گروه پاپ اجرا دارند ،  این نکته قابل تامل است که در حال حاضر بهترین نمونه های موسیقی پاپ ما تقلیدی از موسیقی و خوانندگان قبل از انقلاب است ، اما در یک اشل و مقیاس پایین تر از قبل از انقلاب . همین مسئله را هم اگر در نظر بگیرید، هنرمندان سرشناس موسیقی پاپ هم در این جشنواره شرکت نکرده اند . یازده شب هم به گروه های موسیقی خارجی اختصاص یافت که صرف چنین بودجه ای آن هم برای گرو های بسیار معمولی که بسیاری از آنان نوازندگان خیابانی هستند هیچ توجیه پذیر نیست . غیرقابل توجیه تر و غیر قابل باور تر از همه ی این ها ، در جایی که ارکستر سمفونیک ایران سالها است تعطیل است و هنرمندان  ارجمند  ارکستر سمفونیک پس از سالها فعالیت و زحمت، به دلیل تعطیلی و نبود بودجه مشغول به کار نیستند ، ارکستر سمفونیک کشور عراق به ایران دعوت شده است.چه کسی مسئول است؟مشاوران فنی باید به مردم توضیح بدهند. این به هیچ وجه توجیه پذیر نیست . چرا در جایی که ارکستر سمفونیک ما تعطیل است ارکستر سمفونیک یک کشوری که اصلا ارکستر سمفونیک آن در دنیا اعتبــاری ندارد دعوت می شود . وقتی من با مسئولین صحبت کردم گفتند آن ها در قبال یک بودجه ی بسیار کم به اینجا می آیند ولی به هرحال همین بودجه ی کم ، اختصاص سالن ، هتل یا هر چیز دیگری به نظر من اسراف بودجه و کاری غیرمنطـــــــقی بوده و باز هم من نمی دانم مشاورینی که این مشاوره ها را داده اند پیش خود چه فکر کردند. انعکاس این خبر در بین مردم باعث شده که اغلب رفتن به ارکستر سمفونیک عراق را تحریم کرده اند . به گفته ی دکتر ریاحی تا دو هفته ی پیش فقط ۲عدد بلیت آن به فروش رفته است . یکی دیگر از گاف ها و اشکالات بزرگی که به جشنواره وارد هست .من واقعا از مسائل پشت پرده خبر ندارم که این گونه دل هنرمندان را به درد آورده  و آقای دکتر ریاحی ابراز داشتند که امسال سال آخری ست که دبیری جشنـــــــــواره را می پذیرند  و سال دیگر هرگز این کار را نخواهند کرد .

چرا بودجه ی موسیقی فجر از بودجه ی تئاتر و سینما چندین برابر کمتر است ؟ مگر موسیقی در تمام شبکه های رادیویی و تلویزیونی و در تئاتر یا پرده ی سینما حضور ندارد . مگر اهمیت موسیقی بر ما پوشیده است . مگر یادمان نیست سرود هایی که اول انقلاب ، هنرمندانی مثل استاد لطفی و استاد حسین علیزاده با صدای استاد شجریان و استاد ناظری خواندند و مردم را به شرکت در این انقلاب تشویق کردند،چه تاثیری در پیوستن مردم در جنبش انقلاب اسلامی داشتند ؟ بنابراین چرا بودجه ی موسیقی فجر در بعضی مواقع یک هفتم یا یک هشتم و یا بسیار کمتر از بودجه سینما یا تئاتر است . این ها نقاط ضعف و انتقاداتی ست که به متولیان و مشاورین جشنواره و کسانی که بودجه ی جشنواره را در زمینه ی موسیقی تصویب می کنند وارد است . این انتقادات باید رفع شود و باید از مشاورین با صلاحیت استفاده شود .

مطلب مهم  بعدی آن که: شما یک هنرمند تراز اول موسیقی ایران را در این جشــــــــنواره پیدا نمی کنید . این هم یکی از اشکالات بسیار بسیار بزرگ و غیر توجیه  این جشنواره است . همان طور که عرض کردم نمی دانم چه کسانی پشت پرده تصمیم می گیرند و مشاوره دهندگان در کار خود بسیار کوتاهی کرده اند. من بدون شک این را اعلام می کنم .

مشخصا به نظر من  باید مشاوره دهندگان جشنواره در تریبون صدا و سیما ظاهر شوند و دلیل دعوت از ارکستر سمفونیک عراق و دعوت از گروه های غیر سرشناس خارجی و دلیل این که یک نفر از استعداد های جوان در رشته ی موسیقی ایرانی کاندیدا نشده  و این همه اتلاف بیت المال  را اعلام کنند .

پیشنهاد شما چیست ؟ چه ساز و کاری باید ترتیب داد تا بزرگان بتوانند در این جشنواره حضور داشته باشند ؟

همان طور که عرض کردم ، امکانات مالی و مشاورین صاحب صلاحیت .

حضور جشنواره ای گروه های خارجی را چطور ارزیابی می کنید ؟ چه تاثیری در موسیقی ما دارند؟

همان گونه که پیشتر هم اظهار کردم برخی از این گروه ها (مثل گروه کوارتت ویولن ، برای اولین بار است که از کشورشان خارج شده اند .) با دستمزد اندک دعوت شده اند که این اصلا نقطه قوتی نیست. جناب ترابی مدیر انجمن موسیقی که از افراد خوش فکر و با حسن نیت هستند فرمودند که برخی از گروه ها با دستمزد خیلی خیلی کم آمده اند . گروهی که با دستمزد کم می آید حتما کیفیتش هم  در همان سطح است چون یک هنرمند خوب هرگز به جهت شرکت در یک جشنواره با دستمزد کم، شأن و اعتبار خود را پایین نمی آورد مگر این که در همان سطح کاری باشد . هنرمندانی که با دستمزد کم وارد این جشنـواره می شوندپر واضح است که جنس کارشان و کیفیت و سطح کارشان در چه سطح و کیفیتی است. البته ممکن است در تمام این گروه ها یک نفر باشد که ساکسیفون خوب می زند یا سال گذشته یک نفر آمد که کنتر باسیست خوبی بود( رنه گارسیا) اما با یک گل بهـــار نمی شود . یعنی جشنواره ی امسال آنقدر نقصان و کمی و کاستی دارد که به هیچ وقت قابل مقایسه با سالهای پیش نیست . هرچند کسانی مثل دکتر ریاحی که از انسان های خوش چهره و خوش فکر هستند دبیر این جشنواره اند ولی مشاورین موجه و کاربلدی ایشان را یاری نداده اند. باز هم تاکید میکنم که مشاورین امسال  باید پاسخگو باشند که  بودجه ای باید صرف فرهنگ و هنر این مرز و بوم شود با مشاوره های غلط آن ها نابود شده است.